Díaz Castro, o autor que atopou a perfección na «lus» e a paisaxe

Recoñecido como literato pola selección de poemas que en 1961 remata de conformar Nimbos, a obra poética do autor Xosé María Díaz Castro (febreiro de 1914 - outubro de 1990) tardou en ser valorada no eido das letras galegas. Nunha atmosfera eclipsada polos textos de protesta e denuncia que naquel tempo motivaban aos lectores, o fondo deste poemario de soamente 32 pezas foi descuberto polo autor Ramón Piñeiro. Así o lembra o presidente da Real Academia Galega, Xesús Alonso Montero, quen recorda que algunhas das primeiras composicións do escritor homenaxeado este ano no Día das Letras Galegas apareceron por vez primeira nunha antoloxía de Fernández del Riego que data do ano 1955.

Cautivados pola densidade dos seus versos, Piñeiro e Del Riego animaron ao de Guitiriz para que dese o paso e publicase o que a día de hoxe figura como o seu único poemario. Segundo Alonso Montero, «Nimbos é a obra responsable de que hoxe esteamos a falar de Díaz Castro». Tras ela hai una mestura de poesía e pensamento trufada coa cor da paisaxe rural e chairega dende a que Díaz entablou contacto co mundo.

«Lento pero seguro» na elaboración deste pequeno volumen, as esixencias persoais do poeta coa súa produción quedaron ao descuberto coa escolma que acabou dando forma a Nimbos. Non será ata os anos ointenta cando os lectores se acheguen verdadeiramente aos seus poemas e descubran o cariz intimista do autor. Porque, resalta Montero, «Díaz Castro é un poeta que escribe moi dende dentro, dende as súas coordenadas teolóxicas, pois case foi sacerdote, e para el a luz da que fala, que pronuncia siseando, lus, é a que vén do ceo, de deus, do máis alá».

Proba deste sentimento é o poema «A noite é». Unha breve pero profunda composición, corolario de parte fundamental do ideario do autor: «Hai homes cheos de sombra /homes a contralús/que che fan ver a Deus/coma unha mar de lus /A Noite é necesaria/pra que ti poidas ver/sobre o medo e o mal/as estrelas arder».

Pese a todo, o poema máis repasado de Díaz Castro ao longo das últimas décadas é «Penélope». Un paralelismo entre Galicia e a muller que facía de día e desfacía de noite que define dun xeito tráxico a terra onde o escritor naceu. Este traballo de introspección e selección valeulle ao lucense a admiración de autores como Otero Pedrayo, Ánxel Fole ou mesmo Álvaro Cunqueiro. Cun único volume publicado ao longo da súa vida, o autor cuxa traxectoria se recoñece na celebración deste ano tamén destacou pola súa faceta como tradutor. Manexaba trece linguas e chegou a traballar como enlace co estranxeiro traducindo telegramas, mensaxes en clave, cablegramas e cartas oficiais.

Este sábado, a localidade lucense de Guitiriz, onde o autor naceu, converterase en protagonista dos actos centrais do 17 de maio , onde se celebrará o tradicional pleno aberto da Real Academia Galega. A cita será ás 12 horas na Casa Habanera.